Echte heemst is een uitstekende plant om in te zetten bij ontstoken slijmvliezen. Heemst wordt al sinds de oudheid gebruikt als verzachtend middel op de slijmvliezen van de luchtwegen en de slijmvliezen van het spijsverteringsstelsel.

Althaea is trouwens afgeleid van het Griekse “altho” of “althaia” en duidt op “genezen of iets dat heelt”. Officinalis verwijst dan weer naar het voorkomen op de officiële lijst van geneeskrachtige planten of “uit de vroegere apothekers werkplaats”.

Deze plant verdient dus zeker ook een plaatsje in jouw apothekerskast.

Beschrijving van echte heemst

Echte heemst is verwant aan de stokroos (Alcea rosea). Het is een meerjarige en winterharde plant uit de Malvaceae (kaasjeskruidfamilie). De plant houdt van een zonnige plaats en vochtige grond. Hou er rekening mee dat de plant tot wel 2 meter hoog kan worden. De bloeitijd is van juli tot september met bleekroze bloemen.

De stengel en de bladeren zijn fluweelachtig behaard. De bloemen zelf ontwikkelen zich in de oksels van de bladeren.

De penwortel is lang en vlezig met een zachte, slijmerige smaak. Deze wortel staat graag in brakke, drassige en moerassige bodems (een grond met een mengeling tussen zoet en zout water).

De plant komt nog maar zelden voor in het wild en is een beschermde soort. Het is dus verboden alle ondergrondse plantendelen te plukken, te verplanten, te beschadigen of te vernielen!

Gevoeligheid voor schimmels

Net zoals de andere malva-soorten is ook de echte heemst gevoelig voor malvaroest op de bladeren.

Op de bovenkant van het blad ontstaan er heldergele of oranje vlekken. Aan de onderkant van het blad en de stengel bevinden zich oranje, dikkere sporenhoopjes die later lichtbruin verkleuren.

Dit is te wijten aan de schimmel puccinia malvacearum (kaasjeskruidroest). Deze schimmel ontwikkelt zich goed in vochtige omstandigheden. De wind is de verspreider van deze schimmel en overwintert zonder problemen op de geïnfecteerde bladeren.

Bij het ontdekken van deze schimmel moeten de aangetaste bladeren onmiddellijk verwijderd en vernietigd worden.

Je kan al een hoop misère voorkomen door de plant zo te plaatsen dat de wind er goed doorheen waait. Zo kunnen de bladeren sneller drogen waardoor de schimmel niet of minder de kans krijgt om de bladeren aan te tasten.

Maak eens een aftreksel van look in water om je te verlossen van de schimmel:

• kneus 1 volledige bol look (niet 1 teentje look) en giet er 1 liter kokend water over
• laat dit mengsel minimum 24 uur tot maximum 48 uur staan
• zeef het aftreksel om te kunnen gebruiken in een sproeier
• verdun het nogmaals met 2 à 3 liter water alvorens te gebruiken

Het gebruikte deel en de inhoudsstoffen van echte heemst

Voornamelijk de wortel wordt geoogst in de herfst als de plant 2 jaar oud is. De wortel is zéér rijk aan slijmstoffen. Zo’n 25 à 35% van de slijmstoffen bevinden zich in de wortel. De wortel wordt niet gewassen maar wel afgeborsteld alvorens het drogen. Na het drogen wordt de wortel geschild.

Ook de bladeren bevatten slijmstoffen maar het gehalte is beduidend lager dan in de wortel (10%). De bloemen bevatten nog minder slijmstoffen dan de bladeren.

Wat doen deze slijmstoffen voor je lichaam?

Plantaardige slijmstoffen vormen een gel of slijmerige oplossing omdat ze vrij grote hoeveelheid water kunnen binden.

Slijmstoffen hebben een ontsteking remmende, verzachtende en kalmerende werking op de slijmvliezen in ons lichaam. Dit is te danken aan de barrière die ze vormen op onze slijmvliezen. Door deze beschermlaag worden onze ontstoken slijmvliezen beschermd tegen allerlei prikkels en kan het onderliggende weefsel sneller herstellen. Door het gevormde beschermlaagje kunnen ziekteverwekkers zich ook moeilijker gaan hechten aan onze slijmvliezen. En nog een laatste voordeel is dat ze als bevochtiger voor onze geïrriteerde slijmvliezen werken.

Grote delen in ons lichaam is bedekt met slijmvlies, ook slijmvliesepitheel of mucosa genoemd. De slijmvliezen in ons lichaam produceren slijm om deze vliezen vochtig en glad te houden. Tevens bieden ze bescherming tegen micro-organismen.

De slijmstoffen werken rechtstreeks verzachtend op de slijmvliezen waarmee ze in contact komen. Maar ook op de slijmvliezen waarmee ze niet rechtstreeks in contact mee komen zoals de luchtpijp en de longen. Dit gebeurt dan via een reflex-actie via de nervus vagus (de hersenzenuw) door een uitwisselingsactie. De spanning in de bronchiën neemt af waardoor er een hoest bedarend effect ontstaat. Door de beschermende laag die slijmstoffen leggen op het ontstoken slijmvlies krijgt het onderliggende ontstoken slijmvlies de kans om zich te herstellen.

Bij welke aandoening kan je heemst gebruiken?

Loopt het echter toch mis dan kan echte heemst worden ingezet voor de slijmvliezen van ons:

• ademhalingsstelsel (mond- en keelholte, luchtpijp en longen)
  • droge hoest, prikkelhoest en kriebelhoest
  • rauwe keel (keelpijn, strottenhoofd- en amandelontsteking)
• spijsverteringsstelsel (maag en darmen)
  • milde ontstekingen van het maag- en darmslijmvlies
  • direct na het eten ingenomen beschermen ze de slokdarm tegen opstijgend en brandend maagzuur
  • bij een inname net voor de maaltijd vertragen en reguleren slijmstoffen de werking van suikers dus ook een bloedsuiker verlagend effect bij diabetici

Heb je een slijmhoest dan kan je beter een siroop gebruiken die het slijm verdund en tevens kan helpen met het ophoesten van dit slijm.

Slijmstoffen worden enkel ingezet bij een droge hoest!

Echte heemst is ook goed voor de huid

Ook voor de huid zijn slijmstoffen een ware weldaad. Slijmstoffen hebben een verzachtende werking voor beschadigd weefsel. Ook zijn ze vaak rijk aan mineralen en sporen elementen. Echte heemst bevat ongeveer een 7% mineralen, een aantal B-vitamines, wat appelzuur en enzymen. Kortom alles voor een verzachtende en ontsteking remmende werking.

Echte heemst is door zijn slijmstoffen ook nog eens hydraterend, voedend en verzachtend. Een gel gemaakt met heemst kan wonderen doen voor je huid. Het werkt heilzaam voor de proliferatie (deling) van je huidcellen en zorgt zo voor een sneller herstel van je huid bij:

• abcessen en zweren
• brandwonden en zonnebrand
• kleine verwondingen en huiduitslag
• zelfs voor de droge huid

Verwarmen van de slijmstoffen of niet?

In bijna elk kruidenboek staat dat je slijmstoffen niet mag verwarmen maar is dit nu een feit of een fabel?

Slijmstoffen gaan stuk bij verhitting. Maar wat wordt er verstaan onder verhitting. Wel tot 40°C is het eerder verwarmen. Net zoals bij honing gaan de structuren stuk als je boven de 40°C verwarmt.

Laat plantendelen met veel slijmstoffen best 12 tot 24 uur weken in koud of lauw water. Slijmstoffen lossen zeer goed op in water. Je zal zien dat na 12 uur je water dikker of slijmeriger wordt. Dit is goed en wil zeggen dat de slijmstoffen nu in je water zitten (infuus).

Vermijdt alcohol want ook dit laat slijmstoffen neer slaan. Hierdoor zijn je slijmstoffen niet meer bruikbaar en dit wil je natuurlijk vermijden. Wil je er toch alcohol bijvoegen om te bewaren dan mag het zeker niet meer dan 20% zijn.

Andere planten met slijmstoffen

Er zijn nog andere planten die slijmstoffen bevatten en nuttig kunnen zijn voor je slijmvliezen.

Waarschuwingen bij het gebruik van echte heemst

Slijmstoffen vormen een barrière. Door deze barrière is er een minder goede opname van geneesmiddelen en andere voedingssupplementen. Neem heemst dan minstens een aantal uur op afstand hiervan .

Diabetici moeten voorzichtig zijn indien deze personen slijmstoffen samen met een maaltijd innemen. Slijmstoffen absorberen de suikers en geven ze slechts geleidelijk vrij. Hierdoor ontstaat er een bloedsuiker verlagend effect.

Marshmallows

Wist je dat de allereerste spons- en schuimachtige snoepjes “de marshmallows” werden gemaakt van echte heemst. De Engelse naam voor heemst is trouwens “marshmallow” en de Fransen noemen deze plant ook wel “guimauve”.

Echte heemst bevat tot 38% zetmeel met eiwitachtige stoffen in de wortel.

Wat heb je nodig voor het maken van je eigen heemst marshmallows:

• 10 gram heemstpoeder (+ nog extra heemstpoeder)
• 15 gram water
• 15 gram honing

Als ik een tip mag geven, gebruik dan eerder 10 tot 12 gram water en honing omdat het beslag anders niet volledig opdroogt.

Mocht je nog vragen hebben, stel ze gerust en ik help je graag verder 🙂