Obstipatie, ook wel constipatie of verstopping genoemd, is wanneer de stoelgang moeilijk of slecht verloopt. Er kunnen veel oorzaken aan de basis liggen van deze vervelende verstopping. Tijd om alles eens op een rijtje te zetten en te kijken wat we eraan kunnen doen.
Allereerst de werking van ons spijsverteringsstelsel
Spijsvertering is “het verteren van voedsel”. Dat wil zeggen het afbreken van voedsel tot voedingsstoffen dat ons lichaam kan opnemen en gebruiken. De voedingsstoffen worden omgezet in energie of er worden bouwstoffen van gemaakt. Het verteren van ons voedsel gebeurt door hormonen, neurotransmitters, enzymen en onze darmflora.
De spijsvertering start zodra we iets eten of drinken. Het is een ingewikkeld proces waarbij meerdere organen betrokken zijn. Alles wat we eten en drinken gaat via onze mond, slokdarm, maag, dunne darm en dikke darm naar de endeldarm en verlaat ons lichaam via de stoelgang. Ook de lever, galblaas en alvleesklier spelen een belangrijke rol bij onze spijsvertering.
Het hele proces van spijsvertering duurt 24 tot 48 uur en is afhankelijk van wat we precies eten en hoe gemakkelijk het voedsel te verteren is. Het ontspannen en samen trekken (peristaltiek) van onze spieren in ons spijsverteringsstelsel zorgen ervoor dat het voedsel van de mond naar onze (sorry voor mijn woorden) kont gaat. Het terugvloeien van voedsel wordt dan weer verhinderd door sluitspiertjes (sfincters).
De rol van onze darmflora
De rol van onze darmen is cruciaal op onze gezondheid! Een gezonde levensstijl kan sommige spijsverteringsklachten helpen voorkomen. Het is noodzakelijk om elke dag genoeg te drinken, voldoende vezels te eten, stress te vermijden en regelmatig te bewegen.
Onze darmflora bevindt zich voor het grootste gedeelte in onze dikke darm. Er leven in onze darmen zowel “goede” als “slechte” bacteriën. Zolang deze in balans zijn, is er geen probleem. Krijgen de slechte bacteriën de overhand dan loopt het mis en krijgen we klachten of ontstaan er ziekten.
Onze darmbacteriën dragen bij tot het beschermen van de slijmlaag van onze darmen. Verder produceren deze darmbacteriën gassen bij het verteren van vezels en ander niet verteerd voedsel. Hierdoor ontstaat er peristaltiek omdat deze gassen de darmwand prikkelen. Ook ons afweersysteem wordt voor zo’n 80% door onze darmflora op peil gehouden. En ten slotte geven ze aan onze hersenen signalen door dat we voldaan zijn.
Des te vezelrijker we eten des te meer verschillende bacterie soorten er leven in onze darmen. Vezels zijn de prebiotica voor onze darmen. Prebiotica stimuleert de groei en de activiteit van onze unieke darmflora.
Probiotica daarentegen zijn levende micro-organismen. Deze worden ingezet wanneer er een disbalans is tussen de goede en slechte darmbacteriën. Gefermenteerde zuivel producten zoals yakult, actimel, activia en sommige yoghurt (op het etiket staat levende bacteriën of actieve culturen) zijn goede natuurlijke bronnen van probiotica. Maar ook gefermenteerde voedingsmiddelen zoals zuurkool, kombucha, tempeh en kefir bevatten probiotica.
Oudere mensen raad ik toch aan 1 maal per jaar een kuur te doen met probiotica als ze te weinig natuurlijke bronnen tot zich nemen. Want naarmate we ouder worden, verandert ook de samenstelling van onze darmflora. Vaak in het nadeel van onze goede bacteriën waardoor slechte bacteriën meer de overhand halen. Dit wordt mede veroorzaakt door het gebruik van meer medicijnen, minder beweging, minder drinken en minder vezelrijk eten.
Wanneer spreken we nu van obstipatie?
Terwijl de ene persoon 3 maal per dag naar de grote wc gaat, kan het voor de ander slecht 3 keer per week zijn. Hierover hoef je je geen zorgen te maken want dit is normaal.
Je spreekt pas van obstipatie wanneer je minder dan 3 keer per week je grote boodschap kan doen en dit dan ook nog eens langer dan 3 tot 4 maanden aanhoudt. Dikwijls heb je ook het gevoel dat je niet volledig geledigd bent en is de ontlasting hard. Dit veroorzaakt vaak buikpijn en een harde, opgezette buik.
Wat zijn de oorzaken?
Bij obstipatie is het ten eerste belangrijk om de oorzaak te zoeken en niet enkel aan symptoom bestrijding te doen. Maar ook de kleur van de ontlasting en de substantie kan veel zeggen.
De oorzaken
De meest voorkomende oorzaken van verstopping zijn te weinig inname van vezels, vocht en/of te weinig beweging.
Het kan ook zijn dat er blokkades zijn in het laatste stuk van de darmen (dikke darm en endeldarm) zoals:
- anus kloofjes
- afklemming of vernauwing van de darm
- kanker in de darm of in de buik
Het zal niet direct in je opkomen maar ook de bekkenbodemspieren en hormonen kunnen betrokken partij zijn bij verstoppingen.
Ziekten als MS, ziekte van parkinson, prikkelbare darm syndroom (PDS), beroerte, diabetes, overactieve of te langzaam werkende bijschildklieren, … kunnen eveneens de stoelgang negatief beïnvloeden.
De kleur van de ontlasting en substantie ervan
- pikzwarte stoelgang wijst vaak op bloedingen van de maag of hoog in de darmen
- rode stoelgang wijst vaak op bloedingen laag in de darmen of aambeien (dus hoe donkerder het bloed des te verder ligt de oorzaak van bij de anus vandaan)
- slijm in de stoelgang wijst vaak op een ziekteproces in de darmen
- brijige stoelgang komt voornamelijk voor bij de ziekte van Crohn en colitis ulcerosa
Welke triggers kunnen obstipatie nog verergeren?
Obstipatie kan verhoogt worden door:
- het ouder worden (ouderen hebben er vaker last van dan jongeren)
- vrouwen zijn gevoeliger dan mannen
- overgewicht, een onregelmatig leven en aanleg
- psychische factoren (stress / spanning)
- het uitstellen van een toilet bezoek (probeer een vast tijdstip aan te houden indien mogelijk)
- bepaalde medicijnen
- zwangerschap
Is obstipatie gevaarlijk?
Obstipatie is niet gevaarlijk maar het is toch belangrijk om de oorzaak te achterhalen. Probeer eerst eens met een gezond voedingspatroon, voldoende vocht en beweging resultaten te boeken. Blijft de constipatie toch aanhouden dan is het raadzaam om te overleggen met een arts. Want harde ontlasting door constipatie kan verschillende klachten veroorzaken:
- aambeien door de persdruk
- scheurtjes in de anus
- incontinentie door het vastzitten van de ontlasting
- verzakkingen waardoor een stukje endeldarm mee naar buiten wordt geperst
Komt de obstipatie door een darmverdraaiing, perforatie of een tumor dan moet deze zeker behandeld worden.
Wat bij zwangerschap?
Tijdens de zwangerschap hebben veel vrouwen last van obstipatie. Een verklaring hiervoor is de verstoorde hormonen balans. Tijdens de zwangerschap is het hormoon progesteron hoog en dat maakt nu juist de darmen luier. Luiere darmen zorgen ervoor dat de stoelgang langer in je darmen aanwezig blijft. Hierdoor wordt je stoelgang hard en droog.
Ook het groeien van de baby in je buik zorgt ervoor dat je darmen en organen minder plaats krijgen. Daarbij nog een veranderde bloedsomloop en een lichaam dat meer vocht opneemt en je hebt een perfect receptje voor verstopping.
Neem nooit medicatie of natuurlijke middelen tegen constipatie op eigen houtje tijdens de zwangerschap want dit kan een abortus opwekken. Deze middelen laten de darmen vaak sterk samentrekken en hebben ook invloed op naburige organen zoals de baarmoeder.
Baby’s met verstoppingen
Zorg als je zwanger wil worden dat je een gezonde darmflora hebt. Deze goede bacteriën helpen je de afweer te verhogen. En tegelijk ook risico’s op misselijkheid, zwangerschapsdiabetes, hoge bloeddruk, … te verkleinen.
Een betere spijsvertering betekent ook een betere opname van essentiële voedingsstoffen die jij en je baby nu net nodig hebben en er is minder kans op constipatie.
En het allerbelangrijkste ze zorgen er mee voor dat je ongeboren kindje zich goed kan ontwikkelen. Ook als de baby geboren is, geef je deze mee door aan je kind zodat het sterker beschermd is tegen infecties en minder kans krijgt op krampjes. Een gezond lichaam van de mama en een gezonde baby achteraf gaan vaak hand in hand samen.
Hoe obstipatie vermijden door een gezonde levensstijl?
Hou een dagboek bij over uw voeding en uw ontlastingspatroon. Zo krijg je een beter overzicht en kan je kleine aanpassingen doen om uw leven weer draaglijk te maken.
Er zijn 3 dingen héél belangrijk bij constipatie:
- eet extra vezels zo’n 30 à 40 gram per dag (bouw langzaam op)
- fruit
- groenten
- broccoli, sperziebonen, rode kool, witlof, bonen, erwten, linzen, … (verse groenten en liefst niet uit blik)
- havermout, tarwe en volkorenbrood
- drink veel
- 6 à 8 grote glazen per dag waarvan water de voorkeur heeft
- beweeg minimaal 30 minuten per dag
- kies uit: 3 maal 10 minuten of 2 maal 15 minuten of 30 minuten in één keer
Kies ook voor gezonde vetten zoals olijf olie, vette vis, lijnzaad, noten, …
Een simpel receptje voor een lekker tussendoortje
Voor 6 cupcakes:
- 75 gram grof havermout
- 25 gram amandelmeel
- 1 theelepel bakpoeder
- snuifje zout
- snuifje kaneel
- 1 ei
- 50 gram kokosmelk (mag ook amandelmelk zijn met of zonder smaak)
- 1 soeplepel ruwe rietsuiker
- agave en/of dadelsiroop
- 5 verse dadels
- grof geraspte appel (elk ander fruit kan natuurlijk ook)
Doe al je ingrediënten behalve de grof geraspte appel in een hakmolen (mag ook een blender zijn) en vermaal alles tot 1 geheel. Er mogen best nog wat grove stukjes van de havermout inzitten.
Spatel de grof geraspte appel onder het beslag en vul je cupcake vormpjes..
Zet deze cupcakes ongeveer voor 30 minuten in een oven op 180°C.
Als het klaar is, hoef je enkel nog maar te genieten van dit heerlijk tussendoortje. Ikzelf durf het al eens te verkruimelen onder mijn yoghurt.
Havermout is niet alleen goed voor je darmflora maar het is zelfs gunstig voor je cholesterol gehalte.
Planten die je helpen bij constipatie
Pas zeker eerst je voedingsgewoonte aan alvorens over te schakelen op andere middelen. Wil je geen geneesmiddelen maar iets plantaardigs dan kunnen onderstaande planten je zeker van pas komen.
- Sporkehout of vuilboom (Frangula alnus / Rhamnus frangula)
- Senna (Cassia angustifolia / Cassia senna)
- Rabarber (Chinese rabarber, Rheum palmatum en Russische rabarber, Rheum officinale)
- Aloë (Aloë vera, latex)
Deze planten bevatten anthrachinonen als belangrijkste inhoudsstof. Deze stoffen werken in op de dikke darm zonder dat ze in de dunne darm geabsorbeerd worden. Het is de darmflora die zorgt dat het suikergedeelte wordt losgekoppeld waardoor de werking start.
Er is een directe prikkeling van het slijmvlies in de dikke darm. Hierdoor is er een toename van de peristaltiek waardoor de transitduur verkort. Ook het onttrekken van vocht wordt verhinderd als gevolg dat er meer vocht in de dikke darm aanwezig blijft. Op deze manier wordt de stoelgang malser.
Het resultaat laat een aantal uur op zich wachten. Dit is afhankelijk van hoe snel jou spijsverteringsstelsel verloopt (6 -10 uur). Denk dus niet na 2 uur dat er geen effect is maar wacht rustig af. Deze tabletten worden ook best altijd s’ avonds genomen.
Eindconclusie
Obstipatie kan met gezonde voeding vaak voorkomen worden. En is zeker het proberen waard.
Ikzelf heb er vooral last van als ik op vakantie ben. Waar de meeste mensen diarree krijgen, geraakt bij mij net alles verstopt. Ik pas een simpel trucje toe om me tijdens de vakantie toch te vrijwaren van die vervelende verstopping. Bovendien wil niemand op vakantie buikpijn en een opgeblazen gevoel. Probeer zelf eens het volgende:
- Voor ik ga ontbijten, lunchen en het avondeten doe ik een beetje appelazijn in een glas en meng dit met water
- Dit drink ik telkens voor de maaltijden en het houdt mijn stoelgang zo normaal als thuis
Zijn er ook van die simpele middeltjes die jij toepast dan hoor ik het graag.
